Sinds het webinar dat BlueTerra begin februari heeft gehouden over de onrust op de energiemarkten is er veel veranderd. We gaven toen al aan dat de situatie tussen Rusland en Oekraïne cruciaal zou zijn voor de korte termijn ontwikkelingen op de energiemarkten. Een Russische inval in Oekraïne die toen nog een vrij onwaarschijnlijk ‘wat als’ scenario leek, is sindsdien een pijnlijke waarheid geworden. Voor de energiemarkten betekent dit een veel verder toegenomen onzekerheid en een definitief afscheid van het oude normaal. 

Voor de korte termijn is de directe onzekerheid over de leveringszekerheid de reden van de extreem hoge en volatiele prijzen. De acute dreiging is voorbij nu de lente is aangebroken in Europa maar voor komende winter dreigen er tekorten als de gasvoorraden deze zomer niet voldoende worden aangevuld. Momenteel is de gasmarkt enigszins tot rust gekomen en liggen de prijzen op een relatief stabiel niveau van net boven de 100 €/MWh tot volgend jaar lente. Nog steeds ongekend hoge prijzen. De voorgestelde Europese vulverplichting van de gasvoorraden zorgt voor de zomer voor een enorme prijsdruk en (te) hoge prijzen ten opzichte van de winter. Vanuit commercieel oogpunt is het daarmee niet interessant om de gasvoorraden te vullen. Het is nog altijd onduidelijk hoe Nederland desondanks gaat borgen dat de gasvoorraden begin van de winter gevuld zullen zijn. Zolang dit niet goed is geregeld is er een behoorlijk groot risico op aardgastekorten en daarmee extreem hoge prijzen in de volgende winter. Nieuwe ontwikkelingen in de oorlog en eventuele nieuwe sancties kunnen ook weer zorgen voor extreem grote prijsfluctuaties. 

Op de langere termijn is de afbouw van de afhankelijkheid van Rusland het belangrijkste thema. Het EU plan REPowerEU beoogt de EU voor 2030 de EU volledig afhankelijk te maken van Russisch gas, olie en kolen. De roep voor afbouw van Russische import is dermate groot dat het onwaarschijnlijk is dat de import van Russisch gas op termijn niet volledig of in ieder geval grotendeels zal worden afgebouwd. Dit betekent dat de reeds krappe gasmarkt nog krapper zal worden. Het vervangen van de Russisch gas volledig door LNG zal zeer moeilijk worden, zelfs als de gasvraag in Europa door onder andere energiebesparing sterk afneemt. De beperkte wereldwijde productiecapaciteit van LNG maakt dat het aanbod krap zal blijven en de kans op schaarste en daarmee hoge prijzen groot. Dit is ook terug te zien in de lange termijn prijzen op de gasmarkt. De onzekerheid vertaalt zich in veel hogere prijzen dan we gewend waren. Ook voor 2025 is de marktprijs momenteel nog boven de 40 €/MWh. 

De hoge gasprijzen vertalen zich ook in zeer hoge elektriciteitsprijzen. Momenteel wordt voor het grootste deel van de tijd de elektriciteitsprijs bepaald door gascentrales. Hoewel het aandeel duurzame energie uit wind en zon sterk zal groeien richting 2030 is de verwachting dat ook dan de gascentrales nog meer dan de helft van de tijd de marktprijs zullen bepalen. Zolang de gasprijs hoog blijft, zal ook de gemiddelde elektriciteitsprijs hoog blijven. De fluctuaties in de prijs per uur en per dag nemen door de hoge prijzen ook sterk toe. De prijs zal gaan variëren tussen hele lage prijzen als wind en zon volledig de vraag invullen tot zeer hoge prijzen als aardgasvermogen bijkomt. Flexibilisering is daarmee zeer interessant geworden. 

De CO₂ prijs is door de huidige ontwikkelingen niet gestegen. Direct na de inval zorgden de sancties en de onzekerheid voor een forse dip in de marktprijs. Deze herstelde echter snel en ligt nu op 80 €/ton CO₂. Een prijs 20% lager dan de piekprijzen van januari maar nog altijd fors boven die veel prijsprognoses van de afgelopen jaren voorzien hadden. De verwachting is dat, zolang er niet grootschalig wordt ingegrepen door de politiek, de marktprijs hoog zal blijven. Het aanbod van rechten wordt namelijk versneld afgebouwd en een hoge prijs zal immers nodig zijn om de CO₂ reductie te realiseren.  

De huidige energiecrisis speelt zich af tegen de achtergrond van de energietransitie. Het lijkt daarmee niet waarschijnlijk dat we ooit nog weer terug gaan keren naar het oude normaal. Als bedrijf moet je je zowel wapenen tegen de huidige unieke marktsituatie als voorbereiden op de verduurzaming van je processen. Een immense uitdaging. BlueTerra heeft voor bedrijven het handelingsperspectief op zowel de korte als lange termijn toegelicht in dit artikel.  

Voor meer informatie over de marktontwikkelingen en hoe u dit kunt meenemen in besparingsberekeningen en verduurzamingsplannen kunt u contact opnemen met Jeroen Buunk.