VU en Amsterdam UMC (VUmc) zetten stap naar een aardgasvrije Campus in 2035

Firma Brinkmann & Niemeijer Motoren BV wordt de leverancier die op de VU Campus zogenaamde DRUPS (door dieselolie aangedreven generatoren) gaat plaatsen en onderhouden. Woensdag 15 januari is het contract hiervoor met het Coördinatie Centrum Energie, ondertekend. Dit is een grote stap in de energietransitie van de Vrije Universiteit en Amsterdam UMC (locatie VUmc). In de rol van projectleider DRUPS voor de Vrije Universiteit heeft Ane Marten de Vries van Blueterra een bijdrage geleverd in de totstandkoming van dit contract.   

De VU werkt samen met het Amsterdam UMC aan een fossiele brandstofvrije campus in 2035. Op het gebied van energievoorziening werken zij aan het verminderen van de energievraag, het optimaliseren van de efficiëntie en aan het verduurzamen van de inkoop en opwekking van energie, onder meer door warmte-koudeopslag en inkoop van hernieuwbare energie.

Om zorg te dragen voor een ononderbroken voeding aan het preferente elektriciteitsnet, worden Diesel Rotary Uninterruptable Power Supply’s (DRUPS) ingezet. De DRUPS worden alleen gestart in geval van nood. Ten opzichte van de huidige situatie, waarin nu gasturbines draaien voor deze voorziening (warmte-kracht koppeling), wordt met deze stap een aanzienlijke slag gemaakt in de vermindering van CO2- en NOx emissies.

Voor meer informatie over dit project kunt u contact opnemen met Ane Marten de Vries.

Conceptvoorstel CO2 heffing naar verwachting komend voorjaar gepresenteerd

De uitwerking van de CO₂ heffing zoals beschreven in het klimaatakkoord zal waarschijnlijk in maart 2020 worden gepresenteerd door het kabinet in een conceptwetsvoorstel. Hierover zal vervolgens een publieke consultatie plaatsvinden van de industrie en overige stakeholders om vervolgens voor de zomer het voorstel door de tweede kamer te laten gaan. Op deze manier kan de invoering zoals gepland plaatsvinden op 1 januari 2021.

Op dit moment is er over de wijze waarop de CO2 heffing wordt ingevuld nog niet veel meer bekend dan wat er uit het klimaatakkoord kan worden gehaald. Op basis van Europese benchmarks en historische productievolumes komt er per “ETS installatie” een heffingsvrije ruimte. Deze ruimte wordt voor elke installatie langzaam gereduceerd zodat de algemene reductiedoelstelling behaald kan worden. BlueTerra heeft hier afgelopen zomer een uitgebreide analyse van gemaakt die u hier kunt teruglezen.

Voor meer informatie betreffende de specifieke impact van de CO2 heffing voor uw bedrijf kunt u contact opnemen met Egbert Klop.

Geen aanpassingen ODE-tarieven ondanks felle protesten

Het wetsvoorstel met de verhoging van de Opslag Duurzame Energie (ODE) voor 2020 is als onderdeel van het belastingplan 2020 door de eerste kamer, en is daarmee definitief geworden. Tegen de verhoging is fel geageerd door met name de glastuinbouw omdat de impact voor deze sector groot is. De protesten hebben helaas weinig uitgehaald. 

Het pijnpunt van de voorgestelde verhoging is de derde schijf voor elektriciteit die loopt van 50 MWh naar 10.000 MWh. Daarin gaat het tarief van 0,74 cent per kWh naar 2,05 cent per kWh, een verhoging van 177%. Dit betekent dat bedrijven die 10 miljoen kWh per jaar verbruiken straks €131.000 extra moeten gaan betalen.

De verhoging van de tarieven voor elektriciteit komen extra hard aan in de glastuinbouw, omdat tuinders profiteren van verlaagde belastingtarieven voor aardgas. Voor WKK geldt bovendien een vrijstelling omdat dit valt onder energieproductie. Een stijging van de elektriciteitsprijs maakt het aantrekkelijker om bestaande gasgestookte WKK’s te laten draaien. Dat belemmert de verduurzaming, iets waar BlueTerra al eerder in een nieuwsbericht melding van maakte.

Glastuinbouw Nederland vroeg daarom om vrijstelling van de ODE voor elektrisch aangedreven installaties in kassen, indien deze fossiele installaties vervangen, en voor alle groen ingekochte stroom. Hier is dus geen gehoor aan gegeven. Wel is een motie aangenomen om de consequenties van de verhoging van de ODE voor tuinders te monitoren. Hiervan moet 1 april verslag worden gedaan.

Het wetsvoorstel met de nieuwe ODE tarieven geeft invulling aan de wens om de lastenverdeling tussen bedrijven en huishoudens te verschuiven van 50%-50% naar 67%-33%. Deze wens komt voort uit het feit dat de opbrengsten van de ODE rechtstreeks worden ingezet voor de SDE++, waar met name de industrie van profiteert.  De lasten komen nu voor een groot deel bij het MKB en de tuinbouwsector te liggen. Om dit effect te voorkomen is het heroverwegen van de ODE schijven van belang. Zie onderstaande tabel voor de voorgenomen ODE-tarieven voor 2020.

Stijn Schlatmann projectleider Warmte Samenwerking Oostland

Warmte Samenwerking Oostland, kortweg WSO, is een samenwerkingsverband van de gemeenten Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland, Zuidplas, Waddinxveen, Zoetermeer en Glastuinbouw Nederland. Het doel van WSO is om de glastuinbouw en de gebouwde omgeving in Oostland versneld van het aardgas te krijgen doormiddel van lokale duurzame bronnen aangevuld met restwarmte uit de Rotterdamse haven.

Vanaf najaar 2018 is Stijn Schlatmann als projectleider aangesteld om de projectorganisatie van WSO zowel inhoudelijk als procesmatig te leiden. Juni 2019 is de Verkenning duurzame warmte Oostland opgeleverd. Hierin is met 4 werkgroepen het potentieel voor lokale duurzame warmte met geothermie en biomassaketels in kaart gebracht, is de warmtevraag in de tuinbouw en de gebouwde omgeving uitgezocht en is een regionaal warmtenet uitgewerkt om restwarmte uit de Rotterdamse haven naar Oostland te krijgen. Eind juni heeft Stijn Schlatmann de bevindingen gepresenteerd aan een grote groep stakeholders in de regio.

Het blijkt dat het potentieel van lokale duurzame warmte geschikt is om circa 30% van de geschikte wijken en de tuinbouw van warmte te voorzien. Het overige deel van de warmtevraag zal ingevuld moeten worden met restwarmte uit de Rotterdamse haven. Voor een deel gebeurt dit al via de verbinding naar de Roca-centrale, van waaruit een warmteleiding naar de tuinbouwgebieden in Oostland gaat. Voor de uiteindelijke doelstelling zal de aansluiting op Rotterdamse restwarmte in capaciteit moeten toenemen. Dankzij de bestaande warmteleiding in Oostland (B3-hoekleiding) kunnen relatief snel stappen gemaakt worden. Het uiteindelijke besparingspotentieel is enorm met ca 500 mln Nm³ aardgas en een reductie van 1 mln ton CO₂. Uit de verkenning volgt een aantal voorwaarden en aanbevelingen om de overgang naar duurzame warmte mogelijk te maken.

Dit najaar is Stijn Schlatmann betrokken bij het schrijven van een Plan van Aanpak om tot de realisatie van het regionale warmtenet te komen. De vervolgstappen die uit de verkenning volgen zijn uitgewerkt in deelprojecten uitgezet in de tijd. De werkzaamheden worden aangesloten op de werkzaamheden die gemeenten en tuinbouw al moeten uitvoeren in het kader van het Klimaatakkoord zoals de Transitieplannen warmte (per wijk) en de gebiedsvisies voor verduurzaming in de tuinbouw. In de tussentijd zijn diverse partijen al bezig met de ontwikkeling van nieuwe geothermie bronnen. Binnenkort ligt het PvA voor besluitvorming voor bij de Stuurgroep bestaande uit de wethouders van de gemeenten en Glastuinbouw Nederland. Als de stuurgroep groen licht geeft zullen de vervolgprojecten worden opgestart. Voor meer info neem contact op met Stijn Schlatmann. 

Innovatieve maatregel zorgt voor grote energiebesparing in de farmacie

BlueTerra heeft bij farmaceutisch bedrijf Janssen Vaccines & Prevention B.V. met een innovatieve besparingsmaatregel een enorme energiebesparing weten te realiseren.  Cleanrooms en laboratoria blijken een aanzienlijke hoeveelheid energie te kunnen besparen door de luchtstroom van luchtbehandelingsunits (AHU’s) na sluitingstijd te verminderen. De innovatie is beschreven in het vakblad voor de farmaceutische industrie ISPE.

Door de hoge eisen aan de luchtkwaliteit in laboratoria moet lucht gefilterd worden en zijn de ventilatie hoeveelheden soms wel 10 keer zo hoog dan in een kantoor. Doordat menselijke activiteit verantwoordelijk is voor stofdeeltjes in de lucht, blijkt uit de onderbouwing die is opgesteld samen met BlueTerra, dat de luchtstroom kan worden beperkt na openingstijden.

Het daadwerkelijk toepassen van deze maatregel blijkt uitdagend maar wel goed mogelijk. BlueTerra heeft deze reductie van de luchtstroom toegepast binnen het energiereductie-programma bij Janssen Vaccines & Prevention B.V. in Leiden. Potentieel leidt dit tot een energiebesparing van ongeveer 25% op de jaarlijkse energiekosten voor de HVAC (verwarming, ventilatie, koeling) en een totale elektriciteitsbesparing van 10%.

Deze besparingsmaatregel is beschreven in onze publicatie voor ISPE, dat staat voor International Society of Pharmaceutical Engineers en een toonaangevend vakblad is voor de farmaceutische industrie. Zie hier de link naar de ISPE publicatie.

Voor meer informatie over energiebesparingsmogelijkheden kunt u contact met ons opnemen via info@blueterra.nl.

Klimaatdoorrekening van PBL toont noodzaak extra CO₂ reductiemaatregelen

In de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2019 van PBL zijn de ontwikkelingen in het Nederlandse energiesysteem beschreven en de impact van het klimaatakkoord doorgerekend. Hierin wordt geconcludeerd dat het Urgenda-doel van 25% CO₂-reductie waarschijnlijk niet gehaald blijkt te worden, de besparing blijft in 2020 naar verwachting steken op 23%. Ook het lange termijndoel uit het Klimaatakkoord van 49% reductie in 2030 lijkt met de huidige plannen niet gehaald te worden.

Het te halen Urgenda-doel in 2020 is volgens het PBL niet geheel buiten bereik, het doel valt nog net binnen de bandbreedte van de berekende emissiereductie. Het halen van de Urgenda doelstelling hangt onder andere af van de weersomstandigheden in 2020 en de hoeveelheid import en export van elektriciteit. Om de kans van slagen op het halen van het Urgenda-doel te vergroten zijn een aantal aanvullende maatregelen voorgesteld zoals extra subsidie voor energiebesparende maatregelen in de glasstuinbouw en stimulering van gerecyclede grondstoffen of biogrondstoffen in de chemie. Ook zal de maatregel van het verlagen van de maximumsnelheid op de wegen, genomen in het kader van de stikstofproblematiek, leiden tot een verlaging van de CO₂-uitstoot.

De inschatting dat het klimaatakkoord slechts zal zorgen voor een besparing van 43%-48% emissiereductie leidt nog niet direct tot een groot aantal nieuwe maatregelen. De aanpassing van de verwachte reductie komt dan ook doordat de onderliggende data veranderd zijn. Zo liggen de verwachte prijzen voor aardgas en aardolie lager waardoor onder andere de marktsituatie van aardgascentrales verbeterd en besparingen in de industrie minder kosteneffectief zijn.

Borging klimaatdoelen

Fluctuaties in de geraamde CO₂ uitstoot zijn ingecalculeerd en zullen niet betekenen dat het beleid per jaar wordt aangepast. Een borgingstelsel in het klimaatakkoord moet ervoor zorgen dat er een balans ontstaat tussen een evenwichtig beleid en het tijdig bijsturen van het beleid. Dit stelsel bestaat uit drie elementen:

·        Een jaarlijkse rapportage over de voortgang van de afspraken en de prognose van de via de Klimaat- en energieverkenning.

·        Een tweejaarlijkse analyse van de genomen maatregelen en de noodzaak voor nieuwe maatregelen om opgaven in Megaton te bereiken. Dit zal in 2021 voor het eerst worden uitgevoerd.

·        Elke vijf jaar vindt er ten slotte een herijking van de opgave plaats. Hierbij wordt de eventueel resterende opgave om 49% te reduceren verdeeld over de sectoren. Deze verdeling zal, indien nodig, worden opgenomen in het klimaatplan in 2024.

Het kabinet streeft dus naar een zo consistent mogelijk beleid maar periodieke aanpassingen en aanvullingen op bestaande maatregelen zullen naar alle waarschijnlijkheid nodig zijn om de doelstellingen te kunnen halen. BlueTerra zal de beleidsontwikkelingen op de voet blijven volgen en u op de hoogte houden van mogelijke kansen en risico’s op het gebied van CO2-besparing.  

Voor vragen rondom de laatste beleidsontwikkelingen op met gebied van CO₂ reductiemaatregelen kunt u contact opnemen met Jeroen Buunk.

Toekomstbestendige kaasmakerij kent succesvolle start

De nieuwe biologische kaasmakerij van Aurora in Kranenburg (D) is onlangs opgestart. Hiermee heeft de familie Ten Dam de capaciteit van de kaasproductie, die 40 jaar geleden in Ven-Zelderheide begon, aanzienlijk uitgebreid. Door toepassing van restwarmtebenutting, zon-PV en Reverse Osmosis is de nieuwe kaasmakerij toekomstbestendig. Het gebruik aan aardgas, transportbrandstof en water is daardoor minimaal. 

BlueTerra heeft het conceptueel ontwerp voor de energievoorziening gemaakt. Uit de analyse van de processen bleek dat een stoomloze productie goed mogelijk is. Dit maakte de weg vrij om op termijn volledig brandstofvrij te opereren door inzet van een kleine warmtepomp in combinatie met warmtebuffers.

Het familiebedrijf heeft zijn nek uitgestoken: er zijn namelijk weinig of geen voorbeelden van stoomvrije productie van kaas. Het pakt echter goed uit. Directeur/eigenaar Harry ten Dam is positief: “Ik ben blij dat we het zonder stoom aangedurfd hebben”.

Stoom toepassen waar dit niet nodig is leidt namelijk tot onnodig hoge kosten en risico’s. De energieverliezen en de onderhoudskosten van een warmwatersysteem zijn lager. Het is daarnaast ook steeds moeilijker personeel te vinden dat met stoom om kan gaan. Het risico op calamiteiten wordt daarom met stoom steeds groter.

Iedereen die een duurzaam stukje kaas wil proeven kan terecht bij de winkel voor de kaasmakerij aan de Im Hammereisen 55. Kranenburg ligt net over de grens in het prachtige gebied achter Nijmegen/Groesbeek.

 Voor meer informatie over dit project of over de verduurzamingskansen voor uw bedrijf kunt u contact opnemen met Jan Grift.

BlueTerra ontwikkelt energietransitiescan industrie

In de industrie wordt 80 procent van de energie gebruikt in de vorm van warmte. De al bewezen software van BlueTerra om de kansen voor restwarmtebenutting in kaart te brengen biedt daarom een uitstekende basis om ook de verdere verduurzaming automatisch te toetsen.

De heat pump scan van BlueTerra is onder andere al ingezet om de potentie van restwarmte in de Overijsselse industrie te bepalen. In de energiescan worden naast warmtepompen en damprecompressie ook de toepassing van zon, wind, biomassa en geothermie als mogelijkheden voor verduurzaming meegewogen door BlueTerra. Als laatste reductieopties wordt ook de inzet ohmse warmte en de afvangst van CO2 nog doorgerekend. Het resultaat van de scan is een CAPEX – OPEX diagram waaruit het management kan aflezen welke technologieën in volgorde van aantrekkelijkheid mogelijk zijn om de gewenste CO2-reductie te bewerkstelligen. Wij zijn nog op zoek naar bedrijven die als pilot willen fungeren. Bij interesse kunt u contact opnemen met Jan Grift.

Breed scala aan subsidiekansen in 2020

In 2020 wordt het subsidiepalet verder verbreed. De lang verwachte SDE++ zal medio juni 2020 openen, met nieuwe kansen voor warmtepompen, elektrische boilers, restwarmte en CO₂-afvang. Daarnaast komt er in maart 2020 nog één SDE+ ronde op basis van de huidige spelregels. Er blijven kansen voor ondernemers, zowel voor innovatieve demo’s als voor commerciële duurzame techniek.

In zijn brief aan de Tweede Kamer van 1 november meldt minister Wiebes dat er in maart 2020 een extra ronde komt van de SDE+ subsidie op basis van de huidige spelregels. Doel is aanvragers te helpen die dit jaar vanwege de stikstofcrisis en/of negatieve transportindicatie van de netbeheerder hun project niet met succes kunnen indienen. Het budget is naar verwachting 2 miljard euro.

De details van de SDE++ worden langzaam aan bekend. De regeling zal naar verwachting één keer openen medio juni. Hier ontstaan nieuwe kansen voor industriële bedrijven. We verwachten de volgende nieuwe categorieën:

–      CO2-afvang en opslag (CCS)

–      Grootschalige warmtepompen (>500 kW thermisch)

–      Industriële restwarmte

–      Industriële elektrische boilers

Overige technieken zijn minder zeker, waaronder composteringswarmte, aquathermie, daglichtkas en ondiepe geothermie. Dit zijn juist de technieken waar de glastuinbouw van zou kunnen profiteren. Voor CO₂-afvang en gebruik (CCU) is inmiddels bekend dat deze pas op z’n vroegst in 2021 in de SDE++ komt. Waterstoftoepassingen komen vermoedelijk niet in de SDE++ maar in een aparte regeling.

Overige regelingen

De fiscale regeling “Energie- en klimaat Investeringsaftrek” (EIA) wordt voortgezet. Eind 2019 wordt de Energielijst 2020 gepubliceerd met de maatregelen die in aanmerking komen. Deze regeling wordt doorgezet met aanscherping van de huidige categorieën. Door de verlaging van de vennootschapsbelasting daalt het voordeel van de EIA.

De subsidie “Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) wordt aangepast, en mag nu niet meer gebruikt worden voor nieuwbouwprojecten. Bovendien verdwijnt de subsidie voor kleine biomassaketels.

De subsidies van de Topsector Kennis en Innovatie (TKI) worden ook voortgezet, waarbij de focus meer komt te liggen op het oplossen van vraagstukken in plaats van het demonstreren van specifieke technieken. Hieronder vallen onder andere de tenderregeling Urban Energy, Energiestudies industrie en de MMIP en ook de vernieuwde Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+). De DEI+ werkt in tegenstelling tot DEI niet volgens het tendersysteem. Bedrijven kunnen gedurende de gehele looptijd van de regeling aanvragen indienen op basis van het principe ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’.

Meer weten? Neem dan contact op met Jeroen Larrivee.

BlueTerra toont grote verduurzamingspotentie Brabantse industrie

De Brabantse industrie heeft diverse troeven in handen om op grote schaal CO₂-uitstoot te gaan reduceren. Het elektriciteitsnet is stevig, er wordt veel gebruik gemaakt van relatief lage temperatuur warmte en de chemische clusters kunnen aangesloten worden op waterstof- en CO2-leidingen. Dat blijkt uit onderzoek van BlueTerra in opdracht van de Provincie Brabant, waarbij diverse databronnen zijn gecombineerd.

Het doel van het onderzoek was om het industriële energieverbruik in Noord-Brabant in kaart te brengen en daarbij inzicht te geven in hoe dit verbruik geografisch en sectoraal verdeeld is. Er waren geen kant-en-klaar databronnen, dus een nieuwe methodiek was nodig. BlueTerra heeft op basis van CBS en Kamer van Koophandel (KVK) data, aangevuld met data van Nederlandse Emissie Autoriteit (NEA) en andere bronnen, een database samengesteld van de 130 grootste energieverbruikers van Noord-Brabant. Met deze gegevens konden vervolgens analyses en uitsnedes van het energieverbruik en de mogelijke besparingsopties worden gemaakt.

Daaruit kwamen enkele interessante inzichten. Belangrijke technieken voor de Brabantse industrie zijn industriële warmtepompen en mechanische damprecompressie (MVR). Hiermee kan met een hoog rendement restwarmte en lagedrukstoom hergebruikt worden, waarmee de industrie in 2030 maximaal 42% op finale energie kan besparen.

Dit biedt met name grote kansen voor de voedingsmiddelen- en drankenindustrie, waar gebruik gemaakt wordt van warmte van maximaal 200 graden. Voor deze sector geldt dat er ondanks de diversiteit in productieprocessen veel gelijkvormigheid zit in energiesystemen. De voedingsmiddelen- en drankenindustrie is sterk vertegenwoordigd in Brabant.

Ook voor de chemische industrie liggen er mogelijkheden. Het aantal grote chemische bedrijven in Brabant is beperkt en hun energiesystemen zijn complex en vervlochten met nabij gelegen bedrijven. Maar er wordt heel veel CO₂ uitgestoten. Een clusteraanpak ligt voor de hand voor Moerdijk en voor Bergen op Zoom. CO₂-afvang (CCS) lijkt bij restgassen de enige oplossing, uiteraard na reductie van de hoeveelheid ervan. Wat in de toekomst nog resteert zijn grote hoeveelheden lagetemperatuurwarmte van 50 graden. Deze kunnen worden ingezet worden als een warmtebron voor de gebouwde omgeving.

De Provincie kan een rol pakken om de transitie te versnellen, bijvoorbeeld door afspraken met CEO’s maken om de transitie te versnellen. Zij kan meer mankracht op vergunningen, regiefuncties en infrastructuur zetten en best beschikbare technieken afdwingen in vergunningen. Daarnaast kan de Provincie duurzaamheidscriteria toevoegen aan haar eigen inkooptrajecten om koplopers te stimuleren de ingeslagen weg door te zetten.

BlueTerra heeft met haar onderzoek een menukaart aangeboden aan het bestuur. Nu is de politiek aan zet.

Voor meer informatie over de uitkomsten van het onderzoek of de methodiek die is gebruikt bij deze analyse kunt u contact opnemen met Jeroen Larrivee.